Głowa dzieci, a przede wszystkim niemowląt, jest w porównaniu z resztą ciała dość ciężka. W razie upadku (np. z leżaczka) maluchy często upadają na głowę (co np. nigdy nie przytrafiłoby się kotom pomimo ich dość ciężkiej głowy!). W wyniku takiego upadku może dojść do ciężkiego wstrząśnienia mózgu lub krwawień w obrębie jamy czaszkowej, co czasem powoduje następstwa wtórne.

Dziecko, które uderzyło się w głowę lub doznało innego urazu w jej obrębie, musi być uważnie obserwowane. Jeżeli zaraz po zdarzeniu krzyczy, nie wymiotuje i zachowuje się normalnie, zazwyczaj nie ma powodu do obaw. Mimo wszystko przyglądaj mu się bacznie jeszcze przez co najmniej 2-6 godzin, wstrząśnienie mózgu objawia się niekiedy z pewnym opóźnieniem.

Obserwacje prowadzić należy również w porach snu dziecka, w południe lub w nocy. Aby mieć całkowita pewność, czy maluch nie będzie wymiotował, że normalnie oddycha i udaje się go dobudzić, odzywaj się do niego lub go dotykaj (wystarczy, gdy stwierdzisz, że dziecko normalnie reaguje, tzn. przy budzeniu reaguje prawidłowo).

Kiedy do lekarza

Wystąpienie u dziecka poniżej wymienionych objawów jest wskazaniem do szybkiej wizyty w szpitalu. Po zauważeniu choćby jednego z objawów dzwoń na pogotowie i nie podawaj dziecku nic do picia i do jedzenia:

• dziecko, po doznanym urazie głowy, krzyczy dłużej niż 15 minut, co może wskazywać na pęknięcie kości czaszki lub krwotok wewnątrzczaszkowy,
• u dziecka wystąpił napad drgawek (por. s. 445 Encyklopedii zdrowia dziecka),
• dziecko jest splątane lub nieprzytomne,
• dziecko wielokrotnie wymiotuje (jednorazowe wymioty zaraz po urazie spowodowane są często przestrachem lub bólem),
• z ucha, nosa lub ust dziecka płynie krew lub przezroczysta ciecz,
• dziecko nie może utrzymać równowagi przy siedzeniu, chodzeniu lub raczkowaniu,
• dziecko nie może sobie przypomnieć okoliczności wypadku ani poprzedzających go zdarzeń,
• dziecko odczuwa silne bóle głowy,
• źrenice dziecka (czarne punkciki w oku) różnią się wielkością.

W szpitalu

W szpitalu przeprowadzone zostaną badania, być może wraz z tomografią komputerową głowy (TK). Jeżeli badanie nie wykaże nieprawidłowości, a u dziecka wystąpią widoczne kłopoty z pamięcią lub utrata przytomności, mamy do czynienia ze wstrząśnieniem mózgu. Nawet jeżeli stan pacjenta ulegnie poprawie, trzeba go jeszcze obserwować przez 12-24 godzin, a w razie nieprawidłowości dłużej.

Zmiany stwierdzone w badaniu TK, np. obrzęk tkankowy, świadczą o stłuczeniu mózgu. W razie silnych krwotoków konieczna jest operacja.

Na podstawie badania TK stwierdza się, wcale nie tak rzadko, złamanie czaszki. Dopóki czaszka nie jest wgnieciona, a złamanie nie przebiega wzdłuż jej podstawy, złamanie nie ma zwykle istotnego znaczenia i nie wymaga specjalnej terapii.

Po doznanym wstrząśnieniu mózgu dziecko musi się przez dłuższy czas oszczędzać, by uniknąć dalszych wstrząśnień, prowadzących w konsekwencji do przewlekłych bólów głowy i innych stałych dolegliwości.